Pin Up
Pin-up Tarixi
Pin-up tarixi 19-asrning oxiriga borib taqaladi, o’sha paytda ayol suratlarini aks ettiruvchi plakatlar va bezaklar moda bo’lgan. Bu atama “pin-up girl” iborasidan kelib chiqqan, unda ayol surati taxta yoki devorga mix bilan mahkamlangan. Pin-up qizlar ko’pincha jurnallar, gazetalarda va hatto qutqlar va tarelkalarda paydo bo’lishardi.
20-asr boshlarida pin-up qizlar tasvirlari juda mashhur bo’lib, ularning suratlari ko’pincha erkaklar kunjalarida, idishlalarda va boshqa buyumlarda paydo bo’lar edi. Pin-up qizlarning eng mashhur namoyandalari orasida Betty Grable, Rita Hayworth va Marilyn Monroe kabi aktrisalar bor edi.
Pin-up tasvirlarining mashhurligi Ikkinchi Jahon Urushi paytida avj oladi, chunki ular askarlar uchun ruhan ko’taruvchi narsa edi. Urushdan keyin pin-up qizlar tasvirlari yanada erotik va jinsiy tus ola boshladi, bu ularning mashhurligini yanada oshirdi.
Bugun pin-up qizlar tasvirlari moda, san’at va madaniyatning turli sohalarida ishlatiladi. Pin-up uslubi ko’pincha zamonaviy moda brendlarida, musiqa videolarda va boshqa ko’plab joylarda qo’llaniladi. Shunday qilib, pin-up tarixi juda qiziqarli va rang-barang bo’lib, u hali ham zamonaviy madaniyatga ta’sir qilib turibdi.
Tarixiy Kontekst
Tarixiy kontekst tarafdorlari pin up san’atining 20-asrning o’rtalarida shakllanganligini ta’kidlaydilar. Pin up san’ati birinchi marta AQShda paydo bo’lgan va tezda butun dunyoga tarqalgan. Pin up modelirlari o’z go’zalligini va jinsiy jalalligini namoyish qilish orqali mashhurlashdilar.
Pin up san’atida ishtirok etgan taniqli rassomlardan biri Vargas edi. U o’z asarlarida ayollarning go’zalligini va jinsiy jalalligini tasvirlagan. Vargasning asarlari jahon miqyosida tanilgan va hozirgi kungacha mashhurligini saqlab qolgan.
Pin up san’ati 20-asrning o’rtalarida jamiyatdagi jinsiy qadriyatlar va ayollarning huquqlari haqidagi qarashlarning o’zgarishiga ta’sir ko’rsatdi. Pin up modelirlari o’zlarining jinsiy jalalligini namoyish qilish orqali jamiyatdagi qadriyatlarning o’zgarishiga hissa qo’shdilar.
Pin-up San’ati
Pin-up san’ati birinchi marta 19-asrning oxirida paydo bo’lgan va 20-asrning boshlarida o’zining eng yuqori cho’qqisiga chiqqan. Bu atama “pin-up girl” iborasidan kelib chiqqan, ya’ni devorga mahkamlangan yoki tirqishga ilib qo’yilgan rasmlar. Pin-up san’ati asosan ayol go’zalligini ifodalovchi rasmlarni o’z ichiga oladi, ammo ba’zan erkaklar ham ushbu janrda tasvirlanadi.
Pin-up Rassomlari
Pin-up san’ati XX asrning boshlarida paydo bo’lgan va jahon bo’ylab mashhurlikka erishgan bir turdagi grafik san’atdir. Pin-up so’zi ingliz tilidan olingan bo’lib, “chegara” degan ma’noni anglatadi. Pin-up rassomlari o’z asarlarida ayollarning go’zalligini va jo’shqinligini tasvirlashga harakat qiladilar.
Pin-up rassomlari orasida Alberto Vargas, Gil Elvgren va Earl Moran kabi mashhur nomlar bor. Ular o’z asarlarida ayollarning turli xil ko’rinishlarini tasvirlashgan, masalan, uralgan, raqs tayanib turgan yoki suzib turgan ayollar. Pin-up san’ati asosan jurnallar, plakatlar va kalendarlarda nashr etilgan.
Pin-up san’ati turli xil uslublarda ifoda etilgan. Ba’zi rassomlar realistik uslubda ishlagan, boshqalari esa karton va komiks uslubida ishlagan. Pin-up san’ati ayollarning huquqlari va erkinligi haqidagi munozaralarga ham ta’sir ko’rsatgan.
Pin-up rassomlari o’z asarlarida ayollarning turli xil kasblarida ishlaganini ham tasvirlashgan. Masalan, ayollar uchuvchi, darya uchuvchi yoki qo’shiqchi sifatida tasvirlangan. Pin-up san’ati, shuningdek, urush davrida askarlarga ruhiy ko’tarinkelik bag’ishlash maqsadida ham ishlatilgan.
Pin-up san’ati hozirgi kunda ham o’z ahamiyatini saqlab qolgan va ko’plab rassomlar bu uslubda ishlayapti. Pin-up san’ati ayollarning go’zalligini va jo’shqinligini tasvirlashda muhim rol o’ynaydi va bu turdagi san’at asarlari dunyo bo’ylab ko’plab kishi tomonidan pin up qadrlanadi.
Pin-up Madosi va Madaniy Ta’siri
Pin-up madaniyatining paydo bo’lishi 20-asr boshlariga to’g’ri keladi, o’sha vaqtda ayolning go’zalligi va jinsiy aloqasi haqida yangi tasavvurlar paydo bo’la boshladi. Pin-up modelarlari jinsiy aloqa ramzlari sifatida qarala boshlandi va ularning suratlari turli xil jurnallar, plakatlar va reklama materiallarida namoyish etila boshlandi.
Pin-up madaniyati turli xil ta’sirlarga ega bo’ldi, jumladan:
- Ayolning jamiyatdagi roli haqidagi tasavvurlarga ta’sir ko’rsatdi
- Jinsiy aloqa haqidagi yangi tasavvurlar va qarashlarning paydo bo’lishiga olib keldi
- Moda va reklama sohasiga katta ta’sir ko’rsatdi
- San’at va madaniyatga yangi nuqtai nazarlar kiritdi
Pin-up madaniyati hozirgi kunda ham o’z ta’sirini ko’rsatib bormoqda, zamonaviy moda va reklama sohasida pin-up uslubi va estetikasi hali ham qo’llanilmoqda.